Wprowadzenie

Analiza wstępna – jeden z etapów analizy sprawozdania finansowego, który pozwala w odpowiedni sposób zinterpretować wyniki finansowe firmy.

W poprzednich filmach omówiliśmy trzy elementy sprawozdania finansowego: rachunek zysków i strat, bilans, oraz rachunek przepływów pieniężnych. Podstawowe elementy sprawozdania w jednostkach, które są zobowiązane je wykonywać, to bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa, która składa się z wprowadzenia do sprawozdania finansowego oraz z dodatkowej informacji i objaśnienia.¹ Niektóre podmioty mają również obowiązek włączać do sprawozdania dodatkowe elementy: rachunek przepływów pieniężnych, oraz zestawienie zmian w kapitale własnym, lub zestawienie zmian w aktywach netto (w przypadku funduszy inwestycyjnych).²

Sprawozdanie finansowe dostarcza informacji o sytuacji finansowej firmy oraz przedstawia jej wyniki finansowe. Jest to ważne źródło informacji dla wielu podmiotów: od właścicieli i kierownictwa samej firmy, przez inwestorów i kredytodawców, dostawców i klientów, konkurencję i administrację publiczną, do pracowników lub bardziej ogólnie – części społeczeństwa zainteresowanej działalnością firmy.³

Aby jednak właściwie przetworzyć i zinterpretować dane zawarte w sprawozdaniu, usystematyzować je oraz zbadać związki między nimi, przeprowadza się analizę sprawozdania finansowego.⁴ Podstawowymi elementami analizy sprawozdania finansowego są analiza wstępna oraz analiza wskaźnikowa. Zatem bez dalszych wstępów, zajmijmy się dziś analizą wstępną bilansu.

Analiza pozioma

Ten rodzaj analizy pomoże nam prześledzić zmiany poszczególnych pozycji bilansu w czasie. Załóżmy, że mamy bilans z trzech kolejnych lat i pozycja „rzeczowe aktywa trwałe” wygląda w nich następująco:

Widzimy, że co roku wartość tej pozycji wzrasta i analiza pozioma pomoże nam obliczyć właśnie te przyrosty. Pomogłaby również obliczyć spadki, jeśliby takie wystąpiły. Najczęściej oblicza się tzw. przyrosty względne łańcuchowe. Oznacza to po prostu, że przedstawiamy przyrost wyrażony w procentach w stosunku do poprzedniego roku. W naszym przykładzie wyglądałoby to następująco:

Przyrost wartości rzeczowych aktywów trwałych od końca roku 2018 do 2019 wyniósł:

Przyrosty bezwzględne (lub absolutne) łańcuchowe, przedstawione w liczbach, obliczamy jeszcze prościej, ponieważ od wartości z danego roku odejmujemy wartość z roku poprzedniego. Przykładowo dla roku 2020:

183050 – 165500 = 17550

Możliwe jest jeszcze obliczenie przyrostów jednopodstawowych (względnych i absolutnych). Wówczas zmienia się tylko to, że każdy rok przyrównujemy do wybranego roku bazowego, a nie do poprzedzającego, czyli w naszym przykładzie rok 2019 i 2020 porównalibyśmy do roku 2018, który byłby rokiem bazowym.^{5 6}

Analiza pozioma wykonywana jest dla każdej pozycji bilansowej w ten sam sposób, dzięki czemu widzimy dynamikę zmian poszczególnych pozycji w czasie.

Analiza pionowa

Ten typ analizy pomaga zrozumieć strukturę aktywów i pasywów, przykładowo: jak dużą część aktywów ogółem stanowią rzeczowe aktywa trwałe, lub jak dużą część pasywów ogółem stanowią kapitały własne. Obliczenia nie stanowią tu trudności, ponieważ wystarczy podzielić każdy element bilansu przez sumę bilansową i przedstawić wynik w procentach. Jak wiemy z poprzedniego odcinka o bilansie, suma aktywów będzie równa sumie pasywów, więc każdy element bilansu można podzielić przez „aktywa razem”, bądź „pasywa razem”. Pokażmy przykład dla aktywów:

Chcemy sprawdzić jaką część aktywów ogółem stanowią aktywa trwałe, a zatem dzielimy aktywa trwałe przez aktywa razem.

x 100% = 55,01%

Następnie sprawdzamy udział wartości niematerialnych i prawnych w aktywach ogółem:

Tak samo postępujemy z każdą kolejną pozycją aktywów i pasywów.

Badanie struktury kapitałowo-majątkowej

W ramach analizy wstępnej można wykonać również badanie struktury kapitałowo-majątkowej (inne nazwy to analiza pionowo-pozioma lub mieszana) na podstawie kilku wskaźników.⁷ Pierwsze dwa sprowadzają się do sprawdzenia, omawianych już w odcinku o bilansie, złotej i srebrnej reguły bilansowej, z tym że przedstawiamy wynik w procentach. Reguły są spełnione, gdy wynik jest wyższy niż 100%. Są to:

Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym

Kapitał obrotowy netto obliczamy następująco⁸:

Kapitał obrotowy netto (KON) = Kapitał stały – aktywa trwałe

lub

KON = aktywa bieżące – zobowiązania krótkoterminowe

Kapitał obrotowy netto

Kapitał obrotowy netto możemy określić jako rezerwę płynnych środków finansowych, co czyni go samym w sobie miernikiem płynności przedsiębiorstwa. Może być on ujemny, dodatni lub równy zero. Ujemny świadczy najczęściej o problemach z płynnością przedsiębiorstwa (z wyjątkiem przedsiębiorstw, które mają szybką rotacje aktywów obrotowych), dodatni oznacza najczęściej brak takich problemów, a równy lub bliski zero stanowi sygnał ostrzegawczy.⁹