Spis treści
Czym jest rachunek przepływów pieniężnych (cash flow)? Dlaczego jest tak istotny? Czy warto go wykonywać prowadząc firmę, nawet jeśli nie trzeba?
▪ Wprowadzenie do cash flow
Rachunek przepływów pieniężnych, czyli cash flow jest jednym z elementów sprawozdania finansowego, obok rachunku zysków i strat oraz bilansu. Można powiedzieć, że jest on najbardziej niedocenianym i pomijanym elementem tego sprawozdania. Prawdopodobnie jest tak dlatego, że tylko ograniczona liczba podmiotów gospodarczych ma ustawowy obowiązek go wykonywać. W tym filmie chcemy pokazać, że warto go wykonywać mimo braku obowiązku – nawet w uproszczonej wersji – gdyż jest on bardzo pomocny przy ocenie sytuacji finansowej firmy.
▪ Płynność finansowa
Jedną z przyczyn upadku, bankructwa firmy jest utrata przez nią płynności finansowej, szczególnie gdy firma szybko rośnie. Co ciekawe, firma ta może przynosić zyski, mieć wysokie obroty, rozwijać się, a i tak upaść.
▪ Przykład firmy „Tiszert”
Jak to możliwe? Najlepiej omówić to na przykładzie. Firma Tiszert dostaje duży kontrakt od ogólnokrajowej sieci handlowej na dostarczenie po 100 sztuk koszulek do każdego ze sklepów należących do sieci. Jest to zlecenie nieporównywalnie duże do tego, z czym firma dotychczas miała do czynienia. Kontrakt pozwala na osiągnięcie w pełni zadowalającego zysku, jednak jest w nim zawarty bardzo długi termin płatności – 6 miesięcy, który firma Tiszert musiała zaakceptować, żeby w ogóle otrzymać zlecenie. Firma Tiszert oczywiście ponosi koszty swojej działalności, ma koszty stałe, które ponosi zawsze, wzrastają jej koszty zmienne w związku z dużym zleceniem, płaci raty kredytu, który zaciągnęła wcześniej na zakup maszyn itp. Ma również swoich podwykonawców: kupuje materiał na koszulki i zleca wykonanie nadruków firmie zewnętrznej. Ze swoimi podwykonawcami od lat jest umówiona na 2 tygodniowy termin płatności.
W momencie otrzymania zlecenia firma zamawia pierwszą dużą transzę materiału – docelowo chce zamówić materiał w czterech transzach – i rozpoczyna produkcję. Na wykonanie wszystkich zamówionych koszulek, firma potrzebuje około 2 miesięcy. Po dwóch tygodniach dostawca materiału zaczyna się dopominać o zapłatę, zgodnie z umówionym terminem płatności. Firma bierze dodatkowy kredyt, dzięki któremu pokrywa zobowiązanie i zamawia drugą transzę towaru. Na koniec miesiąca wypłaca pensje, płaci zwiększoną ratę kredytu i rachunki, jednak znów minął dwutygodniowy termin płatności za materiał, na który firma nie ma w tej chwili pieniędzy. Oczywiście będzie je miała, bo dostała świetny kontrakt, ale będzie je miała aż za 7 miesięcy.
Dostawa nastąpi za miesiąc, a później firma Tiszert będzie czekała dodatkowe 6 miesięcy na zapłatę – i to o ile klient zapłaci w terminie. Dostawca materiału bynajmniej nie zamierza kredytować firmy Tiszert przez tak długi czas i wstrzymuje kolejne dostawy do czasu uregulowania płatności. Tiszert zostaje bez materiału w momencie, gdy jest w środku procesu produkcji. Bank odmawia dalszego kredytowania, informując firmę Tiszert, że z ich analizy ryzyka wynika, iż firma osiągnęła maksymalny poziom kredytowania. Firmie Tiszert pozostaje już tylko wyprzedaż aktywów w celu uregulowania kolejnych płatności, co oczywiście zmniejsza ich moce produkcyjne. Sytuacja pogarsza się, gdy inne firmy dowiadują się o problemach z płynnością firmy i wstrzymują dostarczanie swoich usług. Tym sposobem, mimo że firma Tiszert ma w perspektywie kilku miesięcy dobry zysk, a w tym momencie jest winna tylko ułamek tego, co ma zarobić, nie jest w stanie kontynuować działalności. Została sparaliżowana, jak samochód, w którym jest dużo benzyny, ale nie ma w nim ani kropli oleju.
Aby zapobiec takiej sytuacji, przydatna jest właśnie kontrola przepływów pieniężnych. Gdyby firma Tiszert wykonała rachunek przepływów pieniężnych to wiedziałaby, że na to zyskowne zlecenie będzie potrzebowała dodatkowego finansowania na okres produkcji i oczekiwania na zapłatę. Mogłaby uniknąć problemu gdyby przeprowadziła symulację przepływów pieniężnych i zawczasu zdobyła odpowiednie środki finansowe potrzebne na realizację tego zamówienia.
▪ Uproszczona wersja rachunku przepływów pieniężnych
Na potrzeby filmu posłużymy się uproszczoną wersją rachunku przepływów pieniężnych, ułożoną przez dr Annę Zbaraszewską z Uniwersytetu Szczecińskiego1, jaki małe przedsiębiorstwo może wykonać na własne potrzeby.
Cash flow dzieli się na 3 główne sekcje. Pierwsza to przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej, czyli podstawowej działalności firmy – w przypadku firmy Tiszert będzie to produkcja i sprzedaż koszulek, a zatem wliczymy tu na przykład koszty materiału i wpływy ze sprzedaży. Drugą sekcją są przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej. Tu przykładowo znajdzie się zakup lub sprzedaż maszyn, których firma używa do produkcji. Trzecią sekcją są przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej. Tu wliczamy na przykład zaciągnięte pożyczki i kredyty, oraz ich spłatę.
Dla firm, cash flow jest szczególnie istotny w celu planowania przyszłego budżetu. Firma planuje sprzedaż, koszty i inwestycje z wyprzedzeniem, a zatem może również zaplanować przepływy pieniężne, aby uniknąć sytuacji, gdy zabraknie jej gotówki w danym okresie. W tym celu firma może zrobić cash flow na cały rok, a potem na poszczególne miesiące. Dla ugruntowanej już na rynku firmy istotne jest, aby ogólne przepływy z działalności operacyjnej były dodatnie i to na tyle, aby pokryć ewentualne ujemne przepływy z działalności inwestycyjnej oraz finansowej. Wówczas wiadomo, że firma generuje wolne środki, lub przynajmniej ich nie pochłania.
Z kolei dla inwestora potencjalnie zainteresowanego kupnem firmy lub udziałów w niej, istotna będzie również funkcja informacyjna cash flow, która ułatwia ocenę tego w jakiej kondycji finansowej firma się znajduje oraz jaką ma zdolność do generowania wolnej gotówki w przyszłości. Często cena zakupu firmy opiera się w dużej mierze na zdyskontowanym przepływie wolnej gotówki w zaplanowanym horyzoncie czasowym. Oczywiście liczby nie mówią wszystkiego. Zawsze należy brać pod uwagę wiele czynników przy takiej ocenie – przykładowo – w jakiej fazie rozwoju znajduje się firma. Młoda firma będzie dużo inwestować, ale jeszcze mało sprzedawać. Wówczas będzie „zasysać” gotówkę, zamiast ją generować. To wcale jeszcze nie znaczy, że znajduje się ona w poważnych tarapatach.
▪ Podsumowanie
Cash flow warto również rozważać wraz z pozostałymi elementami sprawozdania finansowego, czyli bilansem i rachunkiem zysków i strat, Rachunek zysków i strat pokazuje skutki działań firmy w czasie (jak film). Bilans pokazuje stan posiadania firmy w danym momencie (jak fotografia). Przepływy pieniężne łącząc elementy bilansu i RZiS dodają niejako trzeci wymiar i możliwość lepszego zrozumienia kondycji firmy, zobaczenia jej w „trójwymiarze”. Jeśli interesuje cię to, co można wywnioskować z cash flow na temat kondycji firmy, podajemy na stronie link do pracy dr. Zbaraszewskiej, która wyjaśnia to na przystępnych przykładach. Jeśli prowadzisz firmę, planujesz prowadzić ją w przyszłości lub inwestować w istniejącą firmę, a pierwszy raz słyszysz pojęcia „rachunek przepływów pieniężnych” lub „cash flow”, warto poświęcić czas na dalsze zgłębienie tego zagadnienia, bo jest ono bardzo istotne.
