⚡Jak obniżyć rachunki za energię? Co zrobić od zaraz, a co dzięki OZE?▫ 18 min czytania

Co możesz zrobić, aby obniżyć rachunki bez dodatkowych inwestycji? Jakie inwestycje możesz poczynić, aby obniżyć rachunki? Z jakiego wsparcia możesz przy tym skorzystać?

▪ Wprowadzenie

Od wielu miesięcy obserwujemy systematyczny wzrost cen energii. Przekłada się to na rosnące koszty życia, ceny wszystkich produktów i usług. Zgodnie z treścią „Raportu o inflacji” NBP, w całym 2022 roku wzrost cen energii ma wynieść 30,5 proc. przy uwzględnieniu obowiązujących do końca roku obniżek podatków w ramach tzw. Tarczy Antyinflacyjnej, czyli zniesienia akcyzy na energię elektryczną dla gospodarstw domowych, obniżenia stawki akcyzy na paliwa silnikowe oraz zmniejszenia stawki VAT na podstawowe produkty żywnościowe, energię elektryczną, cieplną, gaz i paliwa, a także zwolnienie sprzedaży paliw z podatku od sprzedaży detalicznej. W 2022 roku największym wzrostem cen charakteryzuje się III kwartał – 35,4 proc. podczas gdy, w IV kwartale prognozowany jest spadek do poziomu 32,1 proc. Natomiast najwyższy w całym horyzoncie raportu kwartalny wzrost tych cen NBP przewiduje na I kwartał 2023 r. i ma on wynosić 39 proc. rok do roku. W kolejnych kwartałach 2023 r. wskaźnik ten ma się obniżać, do 20,7 proc., 14,3 proc., i 10,3 proc. W 2024 r. wskaźnik wzrostu cen energii ma dalej spadać, od 9,4 w I kwartale do 6,8 proc. w IV kwartale, a w 2025 r. odpowiednio – z 6,4 do 5,0 proc². Pojawia się pytanie: Co zatem zrobić, żeby nasze rachunki za energię były mniejsze? W tym odcinku przedstawiamy kilka propozycji.

▪ Sposoby ograniczenia zużycia energii przez gospodarstwa domowe

W obliczu rosnących cen energii gospodarstwa domowe w większości samodzielnie mogą wprowadzić działania, które ograniczą w pewnym zakresie zużycie energii. Pierwszym z nich jest regulacja temperatury w pomieszczeniach. Chodzi o optymalizację temperatury w pomieszczeniach czy nieznaczne jej obniżanie w niektórych miejscach lub okresach. Można wykorzystać do tego urządzenia do automatycznej regulacji temperatury np. zawory i głowice termostatyczne na grzejnikach w każdym pomieszczeniu. W sklepach dostępne są urządzenia ręczne ze skalą, gdzie liczby określają temperaturę oraz typu smart, w których można programować temperaturę docelową oraz jej zmiany w różnych cyklach. Dzięki takim rozwiązaniom można zaoszczędzić około 5–8% energii na każdy 1°C mniej w pomieszczeniu. Koszt realizacji wynosi około 50 zł za zestaw składający się z zaworu i głowicy termostatycznej oraz robociznę ok. 35–65 zł za zestaw. Kolejnym sposobem jest odpowiednie wietrzenie pomieszczeń zimą. Wietrzenie pomieszczeń powinno odbywać się według odpowiedniego schematu. Kilka minut przed otwarciem okna należy zakręcić termostaty grzejnikowe. Następnie szybko i intensywnie przewietrzyć pomieszczenie. Po zamknięciu okien należy ponownie rozkręcić termostaty. Ponadto, w sezonie grzewczym można uniknąć nadmiernych strat ciepła poprzez: odsłanianie okien w słoneczne dni oraz zasłanianie okien w dni pochmurne i nocą. Grzejniki i termostaty w sezonie grzewczym powinny być odsłonięte z zachowanym dystansem między nimi a wyposażeniem wnętrz min. 10–20 cm. Należy również pamiętać o zmianie ustawień domykania okna na zimowe przed sezonem grzewczym oraz na letnie po jego zakończeniu.

Jedną z przyczyn większego zużycia ciepła jest nieoptymalna praca urządzeń grzewczych. Nawet drobna naprawa lub modyfikacja ustawień mogą usprawnić proces ogrzewania. Przegląd instalacji grzewczej przed sezonem wiąże się z kosztem około 300-500 zł. Warto zastosować wspomniane wcześniej zawory i głowice termostatyczne w urządzeniach grzewczych, dzięki którym można zaoszczędzić do 30% energii. Regularne odkręcanie i zakręcanie zaworów wydłuża ich sprawność. Otwarcie termostatów po sezonie grzewczym na pozycję 5 zapobiega zapowietrzeniu się grzejników w trakcie ponownego uruchamiania instalacji jesienią. Warto zamontować zawory odpowietrzające na końcówkach pionów. Na ścianie za grzejnikiem można przykleić ekrany zagrzejnikowe, które odbijają ciepło skierowane w stronę ścian. Wiąże się to z oszczędnością energii do około 2–7% w zależności od jakości ekranu. Inwestycyjnym krokiem ku większym oszczędnościom jest wymiana nieefektywnych źródeł ciepła na pompę ciepła. Ten ekologiczny system grzewczy, alternatywny wobec tradycyjnych form ogrzewania – gazowych czy węglowych, pozwoli nam realnie zmniejszyć rachunki za ogrzewanie.

Kolejnym sposobem ograniczania zużycia energii jest racjonalne wykorzystanie ciepłej wody użytkowej. W tym obszarze mieszczą się takie działania jak m.in. zastąpienie kąpieli w wannie szybkim prysznicem. Ma to znaczenie zarówno dla miłośników ekologicznego podejścia do życia, jak i osób, którym zależy na oszczędności i zmniejszeniu kosztów opłat za wodę. Wiąże się to bowiem z oszczędnością około 25% energii niezbędnej do podgrzania strumienia ciepłej wody użytkowej oraz oszczędnością samej wody. Można również obniżyć temperaturę, choćby o jeden stopień, a także zmniejszyć ciśnienie wody. Warto zamontować w kranie perlator, który napowietrza wypływającą z wylewki wodę. Koszt takiego urządzenia to 15-30 zł a zaoszczędzić można nawet 10–50% energii niezbędnej do podgrzania strumienia ciepłej wody użytkowej. To również oszczędność samej wody nawet do 90%. Z oszczędnością energii wiąże się również optymalne używanie pralki. Bardzo ważne jest pranie tylko z pełnym wkładem bębna i w najniższej możliwej temperaturze, która jest zasadna dla danego typu materiałów i zabrudzeń. Pojedynczy cykl jednego w pełni załadowanego prania może zaoszczędzić do 35% energii potrzebnej na podgrzanie wody w stosunku do dwóch cykli prania z niepełnym wkładem.

Oszczędności energii wiążą się również z właściwą izolacją domu, która jest jednym z elementów kompleksowej termomodernizacji. Warto zaznaczyć, że zabezpieczenie miejsc szczególnie narażonych na utratę ciepła wiąże się z nieco większymi nakładami finansowymi niż w przypadku wcześniej wymienionych działań, jednak w ogólnym rozrachunku jest bardzo efektywne. Można zaoszczędzić około 15% dla budynku o niskim standardzie izolacji zewnętrznej. Oszczędności będą zależały od łącznego udziału strat ciepła przez wszystkie przegrody zewnętrzne, czyli ściany zewnętrzne, okna, drzwi zewnętrzne, dach i stropodach, strop nad piwnicą, fundamenty, podłogę na gruncie. Ważne jest również uszczelnianie okien piwnicznych przy pomocy uszczelek, pianek, taśm lub innych preparatów. Dzięki temu rozwiązaniu można zaoszczędzić około 3% energii w stosunku do zapotrzebowania na ogrzewanie dla całego budynku. Do 5% oszczędności zapewni również obłożenie rur instalacji grzewczej materiałem izolacyjnym (np. otuliną). Ułożenie izolacji, czyli rozwinięcie zakupionej rolki wełny mineralnej w budynku, którym poddasze jest nieocieplone i nieogrzewane wiąże się z oszczędnością energii w wysokości nawet 35%. Wartość ta zależy od typu budynku.

Kolejnym sposobem ograniczania zużycia energii jest racjonalne wykorzystanie urządzeń elektrycznych. Ogromną część pobieranego w domu prądu zużywają sprzęty domowe. Korzystanie z urządzeń takich, jak: płyta indukcyjna, lodówka czy piekarnik sporo nas kosztuje – jednak dzięki świadomej zmianie nawyków możemy zmniejszyć koszty. W świetle danych Agencji Rynku Energii S.A. najwięcej energii elektrycznej w naszych domach zużywają: lodówka (28% energii, praca 24/7), oświetlenie i drobny sprzęt AGD (20%) oraz kuchnia elektryczna (20%). W dalszej kolejności za zużycie odpowiadają pralka (9%) i telewizor (6%), chociaż wiele zależy też od stopnia ich eksploatacji. Bardzo ważna jest wymiana starej lodówki, bowiem zejście z 600 do 250 kWh stanowi oszczędność niemal 60% na tej pozycji domowego rachunku. Ponadto, lodówka nie może stać w ciepłych pomieszczeniach ani w pobliżu grzejników. Szczelność drzwiczek decyduje o zużyciu energii. Uszczelki należy utrzymywać w czystości, a w razie konieczności wymienić. Jeśli przytrzaśnięta drzwiczkami kartka swobodnie przemieszcza się wzdłuż uszczelki, to sygnał, że trzeba ją wymienić. Nie należy wstawiać ciepłych dań do lodówki, natomiast warto rozmrażać produkty z zamrażarki wewnątrz lodówki. Lodówkę należy regularnie odszraniać i rozmrażać. Ponadto, należy zastąpić tradycyjne żarówki oświetleniem LED lub żarówki LED starego typu nowszymi. Najnowsze źródła światła, będące zamiennikami starej żarówki 60 W, zużywają 4 W przy dostarczaniu 210 lm/W światła z każdej jednostki pobranej energii. Żarówki LED starszej generacji zużywały 11 W. Przy 5 godzinach włączonego światła dziennie i średnio ok. 20 punktach świetlnych w domu, oszczędność na zastąpieniu tradycyjnych żarówek LED nowoczesnymi wynosi rocznie nawet 1430 zł. Należy pamiętać również o wyłączaniu urządzeń, jeśli nie są używane, zamiast pozwalania im na zapadanie w tryb czuwania. Dotyczy to zwłaszcza starszych urządzeń, w których tryby czuwania zużywają relatywnie dużo energii. Do 30 W, które można zaoszczędzić przy starszych urządzeniach (260 kWh rocznie) oznacza oszczędność 182 zł za jedno urządzenie. Jeżeli przerwa w korzystaniu z laptopów, komputerów czy monitorów wynosi co najmniej kilkanaście minut, należy je wyłączyć. Ważne jest również dostosowanie jasności ekranu do jasności otoczenia. Trudno oszacować, ile dokładnie oszczędzimy przy tym energii. Wszystko zależy od charakterystyki urządzenia.

▪ OZE

Ponadto, korzystanie przez gospodarstwa domowe z odnawialnych źródeł energii takich jak: energia słoneczna, energia wiatru, energia geotermalna, biomasa i biogaz pozwala na częściowe lub całkowite uniezależnienie się od dostaw prądu z elektrowni, a co za tym idzie pozwala zaoszczędzić na rachunkach za prąd. Dzięki wykorzystaniu OZE można otrzymać zwrot z inwestycji, zwiększyć wartość nieruchomości, uniknąć nieprzewidzianych wzrostów cen za energię z sieci oraz wspomagać lokalną gospodarkę. Mikroinstalacje OZE są rozwiązaniami ekonomicznymi a przy tym przyjaznymi dla środowiska, ponieważ praktycznie nie emitują szkodliwych związków do atmosfery. Warto zainteresować się tymi rozwiązaniami i wdrożyć je w swoich gospodarstwach domowych.

▪ Źródła wsparcia finansowego

Źródła wsparcia finansowego dostępne przed nadchodzącym sezonem grzewczym. Poza omówionymi działaniami, które gospodarstwa domowe w większości mogą podjąć samodzielnie by ograniczyć zużycie energii należy wspomnieć o wielu instrumentach służących ograniczeniu obciążenia związanego z kosztami ciepła –  inwestycyjnego, operacyjnego czy doradczego. Gospodarstwa domowe mogą skorzystać z dotacji na inwestycje: Program „Czyste powietrze Plus”, Program „Stop smog”, Program „Ciepłe Mieszkanie”, Bezzwrotne dofinansowanie oferowane przez spółki energetyczne i Program „Mój prąd” czyli dofinansowanie mikroinstalacji fotowoltaicznych. Mogą również korzystać z usług doradczych: Projekt Doradztwa Energetycznego, Platforma Ekspertów Efektywności Energetycznej.

Niestety wymienione programy wsparcia nie są pozbawione wad. Główną z nich jest to, że często pozostają poza zasięgiem osób, które nie mają pieniędzy na inwestycje. Z jednej strony znany jest kierunek, czyli ocieplanie, inwestycje w czyste źródła energii, rządowe dopłaty i wsparcie spółek energetycznych – ale z drugiej, dla wielu osób wciąż jest to zbyt duże obciążenie finansowe.

▪ Podsumowanie

Podsumowując, większość działań omówionych w odcinku można wdrożyć łatwo i niewielkim kosztem jeszcze przed nadchodzącą zimą. Ważne jest umiejętne korzystanie ze sprzętów, które już posiadamy oraz zmiana naszych dotychczasowych przyzwyczajeń. Pozwoli to obniżyć rachunki oraz poprawić bezpieczeństwo energetyczne. Przyszłością ogrzewania jest radykalna poprawa efektywności energetycznej i elektryfikacja opierająca się na źródłach odnawialnych. To długa i kręta droga, na którą wkroczyć trzeba już przed nadchodzącą zimą. Należy pamiętać, że ograniczenie zużycia energii to korzyść nie tylko dla gospodarstw domowych, ale również dla kraju, co w sytuacji kryzysu energetycznego jest jeszcze ważniejsze niż kiedyś.

Niniejsza publikacja była wspierana przez European Climate Foundation. Odpowiedzialność za informacje i poglądy przedstawione w niniejszej spoczywa na autorach. ECF nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie jakichkolwiek zawartych lub wyrażonych w niej treści.