Crowdfunding udziałowy – sposób na rozwój biznesu▫ 18 min czytania

zajawka

▪ Wprowadzenie

Wprowadzenie W jednym z odcinków „Crowdfunding – jak zarabiać? | 5 modeli finansowania biznesu” https://www.youtube.com/watch?v=FzEwrirMVro omawialiśmy podstawy crowdfundingu, czyli finansowania społecznościowego. Przypomnijmy, crowdfunding to proces, w trakcie którego współpracuje większa liczba osób. Decydują się one na przekazanie własnych pieniędzy za pośrednictwem platformy internetowej na wsparcie wysiłków, projektów oraz wizji innych prywatnych osób, firm, przedsiębiorstw czy organizacji.1Obecnie crowdfunding jest coraz ciekawszą perspektywą dla inwestorów nie tylko z punktu widzenia części donacyjnej, czyli wspierania jakichś inicjatyw, które mają poprawić życie przeciętnego człowieka czy poprawić sytuację w danym mieście, w danej społeczności, ale też z punktu widzenia konkretnej inwestycji.

▪ Definicja i etapy działania Crowdfunding

Definicja i etapy działania Crowdfunding udziałowy jest częścią crowdfundingu inwestycyjnego. Jest to innowacyjna metoda finansowania przedsięwzięć, polegająca na nabywaniu udziałów lub akcji w spółkach za pomocą nowoczesnych technologii2. Proces finansowania składa się z następujących etapów: selekcji i oceny, inwestycji, etapu poinwestycyjnego oraz etapu wyjścia z inwestycji3. Przedsiębiorca zwraca się do crowdfundingowej platformy z prośbą o akceptację swojego projektu. Następnie platforma zatwierdza przedstawione założenia biznesowe. W kolejnych krokach inwestorzy nabywają papiery wartościowe w zamian za przekazany kapitał a zgromadzone środki służą rozwojowi spółki.

▪ Podmioty i projekty korzystające z crowdfundingu udziałowego

Podmioty i projekty korzystające z crowdfundingu udziałowego Crowdfunding udziałowy najczęściej jest wykorzystywany do finansowania średniej wielkości projektów inwestycyjnych, wpadających w tzw. lukę finansową. Według Investors Wiki, Luka finansowania to kwota pieniędzy potrzebna do sfinansowania bieżącej działalności lub przyszłego rozwoju firmy lub projektu, który nie jest obecnie finansowany gotówką, kapitałem własnym lub długiem.4

Podstawową formą wsparcia crowdfundingu udziałowego jest inwestycja, natomiast formą zwrotu udziały lub akcje w spółce. Z tej formy wsparcia korzystają głównie spółki w fazie wzrostu lub dojrzałości. Oznacza to, że w praktyce w ramach crowdfundingu udziałowego najczęściej mamy do czynienia z emisją akcji przez spółki akcyjne, przy czym są to zarówno rozwijające się podmioty – startupy, jak i podmioty o ugruntowanej pozycji, które chcą dotrzeć do szerszej grupy odbiorców. Ponadto crowdfunding udziałowy charakteryzuje się zazwyczaj znacznie wyższym celem kampanii niż akcje w modelu donacyjnym. Odpowiednia wycena projektu i formułowanie jasnych celów biznesowych może zapewnić finansowy sukces działalności spółki przekładający się na zysk licznych inwestorów5. W porównaniu do standardowej emisji akcji, crowdfunding udziałowy uznawany jest za bardziej demokratyczną metodę finansowania inwestycji przeznaczoną dla wielu, rozproszonych inwestorów, dla których istotna jest relacja z emitentem6. Za pomocą crowdfundingu udziałowego finansowana jest cała działalność spółki lub jej wybrany fragment strategiczny czy operacyjny, a nie pojedynczy produkt lub usługa. Inwestorzy chętniej wspierają spółki, które mają już jakąś historię sprzedaży oraz przeszły pozytywną weryfikację rynku. Jeżeli dany podmiot nie stworzył jeszcze żadnego produktu lub usługi, a ma do zaprezentowania zaledwie koncept czy prototyp, powinien skorzystać z innego modelu crowdfundingu, np. modelu opartego na nagrodach7. W crowdfundingu udziałowym kluczową rolę odgrywają platformy crowdfundingowe, m.in. poprzez badanie ryzyka projektów i odrzucanie dużej części proponowanych akcji. Na tego rodzaju platformy wstęp mają spółki – przedsiębiorstwa, których podstawowym celem jest sprzedaż, wzrost, rozwój, zysk i maksymalizacja wartości dla wspólników. Na rynku funkcjonuje wiele platform do finansowania udziałowego. Różnią się one m.in. warunkami świadczenia usług, kosztami kampanii reklamowych oraz dostępnymi możliwościami reklamowymi. Przed nawiązaniem współpracy należy zapoznać się z regulaminem świadczenia takich usług, aby spośród dostępnych możliwości wybrać tę najlepszą.

▪ Regulacje prawne

Proces finansowania przedsiębiorstw w formie crowdfundingu udziałowego w Polsce odbywał się głównie w oparciu o przepisy kodeksu spółek handlowych. Pod koniec lipca 2022 roku wraz z wejściem w życie nowej ustawy o finansowaniu społecznościowym przed emitentami i dostawcami usług finansowania społecznościowego postawiono szereg nowych wymogów regulacyjnych8. W ramach nowych unijnych wytycznych wprowadzono m.in. nadzór właściwych organów krajowych nad częścią rynku crowdfundingu oraz wprowadzono jednolite zasady udzielania zezwoleń na świadczenie usług w modelach pożyczkowym oraz inwestycyjnym a także podniesiono ponownie limit emisji bezprospektowej. Przed podjęciem działalności firma musi uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawca usług finansowania społecznościowego. Zezwolenie jest wydawane przez odpowiedni organ regulacyjny – w Polsce jest to KNF i obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 31 ustawy udzielenie zezwolenia oraz jego rozszerzenie podlega opłacie w wysokości nie większej niż równowartość w złotych 4500 euro9. Co więcej za prowadzenia działalności pobiera się od przedsiębiorcy opłatę w wysokości wyliczonej na podstawie art. 32 ustawy, ale nie mniejszej niż 750 euro10. Dla organizatorów posiadających zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego do 9 listopada 2023 roku limit bezprospektowy wynosi 2,5 mln EUR a po tym czasie kwota ta zwiększy się aż do 5 mln EUR. Wcześniej limit ten wynosił 1 mln EUR i dotyczył wszystkich podmiotów. Nowe przepisy zmieniają również formę prowadzonej działalności i zakres podmiotów, które mogą być uprawnione do korzystania z finansowania społecznościowego w celu pozyskiwania kapitału. Zmiany dotyczą braku możliwości oferowania nabycia lub objęcia udziałów spółki z o.o. przez nieoznaczonego adresata. Zostaną one jednak wprowadzone dopiero w listopadzie 2023 roku, dlatego do tego czasu dopuszczalna będzie wszelka działalność platform crowdfundingowych w stosunku do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które jednak rzadziej korzystają z crowdfundingu udziałowego w porównaniu do spółek akcyjnych11. Ujednolicona regulacja to nie tylko możliwość kontrolowania firm z branży crowdfundingowej, ale także silniejsza ochrona osób, które decydują się na pozyskiwanie kapitału w taki sposób. Zgodnie z art. 22 rozporządzenia inwestorzy nieprofesjonalni mogą skorzystać z tzw. prawa do namysłu. Termin ten wynosi 4 dni od dnia złożenia oferty inwestycyjnej lub wyrażenia zainteresowania usługą. Jeżeli w tym terminie zostanie złożone oświadczenie o wycofaniu się z transakcji, nie wiąże ona inwestora, a przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić wszystko, co otrzymał w związku ze wstępną decyzją.

▪ Szanse i bariery rozwoju crowdfundingu

Szanse i bariery rozwoju crowdfundingu Z rozwojem crowdfundingu udziałowego wiąże się wiele szans, ale również barier. Nowe regulacje w zakresie finansowania społecznościowego należy ocenić pozytywnie w kontekście dalszego rozwoju crowdfundingu udziałowego. Dotychczas pojawiało się wiele wątpliwości co do prawidłowości prowadzenia takiej działalności. Z punktu widzenia platform finansowania społecznościowego nowe przepisy przyczynią się do profesjonalizacji rynku, jak również umożliwią platformom prowadzenie działalności w sposób transgraniczny na terenie całej UE. Z punktu widzenia inwestorów, nowe przepisy oznaczają wzrost poziomu ochrony, jak również większe możliwości wyjścia z inwestycji. Pozytywny wpływ na rynek crowdfundingu udziałowego będzie miało również podwyższenie limitów publicznych emisji akcji i udziałów bez obowiązku sporządzania prospektu czy memorandum12. Niewątpliwym atutem crowdfundingu jest to, że przy wykorzystaniu platformy internetowej inicjator projektu ma szansę trafić do wielu osób potencjalnie zainteresowanych jego realizacją. Crowdfunding umożliwia budowanie relacji dwustronnej – z jednej strony dla inwestora jest to doskonała możliwość dostrzeżenia okazji inwestycyjnych, które niegdyś wymagały poświęcenia czasu w celu poszukiwania możliwości inwestycyjnych i wręcz były niedostępne dla prywatnych inwestorów. Z drugiej strony, z perspektywy przedsiębiorcy to unikatowa sposobność, aby stworzyć bazę ludzi wierzących w wizję założyciela i chcących razem z nim budować i rozwijać biznes. Wykorzystując dostępne platformy crowdfundingowe i wielość kanałów informacyjnych, dotarcie do potencjalnych inwestorów i klientów staje się zdecydowanie prostsze niż kilka lat temu. Społeczność, która tworzy się wokół projektu samoistnie będzie napędzać ruch w Internecie, kreując zainteresowanie nowych odbiorców. Społeczność cechująca się doświadczeniem inwestorskim i rozległymi kontaktami branżowymi sprawia, że docieranie do nowych inwestorów staje się jeszcze prostsze. Inwestorzy aktywnie angażują się w rozwój projektu, przekazując podmiotowi swoją wiedzę, jednakże prawo do decydowania o kierunkach rozwoju projektu pozostaje w rękach przedsiębiorcy. Spółki realizujące emisje crowdfundingowe zachowują wysoki poziom kontroli nad projektem, co często nie jest możliwe w przypadku inwestorów branżowych czy funduszy Venture Capital. Crowdfunding o charakterze inwestycyjnym umożliwia otrzymanie kapitału na rozwój w zamian za udziały w firmie. Do tej pory taki mechanizm obowiązywał wyłącznie na giełdzie. Crowdfunding inwestycyjny to szansa dla spółek będących w fazie wzrostu, dla których inna forma pozyskania finansowania jest niemożliwa bądź stanowiłaby barierę rozwoju13. Crowdfunding nie jest pozbawiony zagrożeń. Te dotyczą między innymi ryzyka wykorzystania upublicznionego pomysłu przez innego przedsiębiorcę. Wystarczy, że ten ma środki na jego realizację. Dlatego podstawą we wkroczeniu w świat finansowania społecznego będzie zastrzeżenie praw autorskich. Ponadto wiele państw ma rygorystyczne przepisy regulujące crowdfunding udziałowy, co utrudnia jego rozwój. Przykładowo, w niektórych krajach zezwolenie na korzystanie z crowdfundingu udziałowego jest dostępne tylko dla wybranych podmiotów, a nie dla każdej firmy. Wiele osób nie rozumie złożoności inwestowania w akcje a to utrudnia pozyskiwanie inwestorów i prowadzenie kampanii crowdfundingowych. Wiele osób wciąż nie ufa finansowaniu społecznościowemu obawiając się inwestowania w nieznane firmy. Brak doświadczenia i wiedzy na temat crowdfundingu udziałowego i jego złożoności powoduje, że inwestorzy wolą często trzymać się znanych i bezpiecznych sposobów inwestowania. Do pozostałych barier rozwoju, które istotnie spowalniały wzrost rynku finansowania społecznościowego o charakterze udziałowym, należy zaliczyć również ograniczenia wysokości kwot możliwych do pozyskania na rozwój projektów, brak mechanizmów wspierających wyjście z inwestycji, jak również niewystarczający standard ochrony inwestorów nieprofesjonalnych14.

▪ Zakończenie

Podsumowując, crowdfunding udziałowy jest dobrym sposobem na pozyskanie kapitału, który jest niezbędny do rozwoju biznesu, zwłaszcza gdy tradycyjne źródła finansowania, takie jak banki czy inwestorzy Venture Capital, nie są dostępne. Aby mógł się on dalej rozwijać muszą zniknąć przede wszystkim nadmierne oczekiwania co do wycen ze strony spółek oraz powinno pojawić się więcej ofert podmiotów, które są na dalszym etapie rozwoju i są rentowne, ale wciąż mocno wzrostowe.