Obligacje ANTYINFLACYJNE | Obligacje indeksowane▫ 16 min czytania

Obligacje antyinflacyjne – jakie są ich cechy? Jakie są ich rodzaje? Jak się oblicza zysk z inwestycji?

▪ Wprowadzenie

W poprzednim odcinku poznaliśmy podstawowe definicje i rodzaje obligacji skarbowych a także sposoby ich zakupu. W tym odcinku dowiemy się więcej na temat obligacji indeksowanych inflacją i stopą referencyjną NBP. Inflacja w Polsce jest obecnie na rekordowo wysokim poziomie. W październiku 2022 roku wyniosła aż 17,9 proc1. Ma ona znaczący wpływ zarówno na tych, którzy pieniądze wydają, jak i tych którzy je oszczędzają. Rosnący wskaźnik cen wpływa nie tylko na nasze decyzje zakupowe. Pieniądze tracą na wartości wyjątkowo szybko, ale można się przed tym przynajmniej częściowo uchronić. Inwestowanie kapitału w dłużne papiery wartościowe stanowi jeden z najpopularniejszych sposobów na przechowanie jego wartości, a nawet pomnożenie go. Łącznie w 2022 r. sprzedaż skarbowych obligacji oszczędnościowych sięgnęła 49,91 mld zł. Oznacza to, że po trzech kwartałach obecny rok już jest rekordowy pod względem sprzedaży obligacji oszczędnościowych Skarbu Państwa2.

Cechy obligacji indeksowanych inflacją i stopą referencyjną. Obligacje indeksowane to szczególny rodzaj obligacji o zmiennym oprocentowaniu, w którym oprocentowanie jest zależne od określonego wskaźnika – stopy inflacji lub stopy referencyjnej NBP3. Często określane są jako obligacje antyinflacyjne. Istota takich produktów polega na tym, że zapewniają posiadaczom regularny zysk w postaci odsetek, które nie mają stałej wysokości. Do najważniejszych cech obligacji skarbowych antyinflacyjnych należą:

Rodzaje obligacji indeksowanych. Obligacje antyinflacyjne występują w czterech podstawowych wariantach oraz łącznie siedmiu szczegółowych rodzajach. Wyróżnić można:

• Obligacje indeksowane stopą inflacji CPI podawanej przez GUS:

1. Obligacje 4-letnie indeksowane inflacją (COI);
2. Obligacje 10-letnie indeksowane inflacją (EDO);

• Obligacje rodzinne indeksowane inflacją (tylko dla beneficjentów programu „Rodzina 500 plus”):

1. Obligacje rodzinne 6-letnie indeksowane inflacją (ROS);
2. Obligacje rodzinne 12-letnie indeksowane inflacją (ROD);

• Obligacje indeksowane stawką WIBOR 6M;

• Obligacje indeksowane stopą referencyjną NBP (nowy rodzaj obligacji wprowadzony w 2022 r.):

1. Obligacje 1-roczne zmiennoprocentowe (ROR);
2. Obligacje 2-letnie zmiennoprocentowe (DOR)5.

Ostatni rodzaj obligacji antyinflacyjnych, w odróżnieniu od pozostałych papierów, wiąże się z naliczaniem odsetek na podstawie nie wskaźnika inflacji, lecz wysokości stopy referencyjnej NBP. Jest to jedna z podstawowych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Odwołuje się do rentowności bonów pieniężnych, które NBP emituje w tracie podstawowych operacji otwartego rynku. Ten rodzaj obligacji jest dostępny dla każdego i występuje w wariancie 1-rocznym (ROR) oraz 2-letnim (DOR). W obu przypadkach w pierwszym miesiącu odsetkowym obowiązuje oprocentowanie ustalane przez Ministerstwo Finansów. Zwykle jest podobne lub wręcz takie samo, jak stopa referencyjna NBP, która wynosi obecnie 6,75%. Od drugiego do ostatniego okresu odsetkowego jest ono określane na podstawie stałej marży i obowiązującej w danym miesiącu stopy referencyjnej6.

W 2022 roku najchętniej kupowanymi papierami były czteroletnie obligacje indeksowane inflacją a ich udział w sprzedaży wyniósł 46,3 %. Na drugim miejscu w strukturze sprzedaży znalazły się obligacje jednoroczne o oprocentowaniu zmiennym uzależnionym od wysokości stopy procentowej NBP. Ich udział w sprzedaży wyniósł 23,4%. Na dalszych pozycjach pod względem wartości sprzedaży uplasowały się dwuletnie obligacje indeksowane stopą procentową z udziałem 7,4%, obligacje trzymiesięczne z udziałem 7,2% oraz obligacje trzyletnie z udziałem 2,6%. Śladowy udział odnotowały papiery przeznaczone wyłącznie dla beneficjentów programu 500+. Oba ich rodzaje miały udział w sprzedaży po 0,7%7.

Tu przypomnijmy krótko o nowym sposobie zakupu obligacji, który wcześniej nie był dostępny – kupno ich w Pekao S.A. przez bankowość elektroniczną Pekao24 oraz aplikacji PeoPay bez wychodzenia z domu. Ofertę obligacji skarbowych dostępnych w Banku Pekao S.A. można znaleźć na stronie pekao.com.pl/obligacje-skarbowe

Obliczanie wartości zysku z inwestycji. W celu obliczenia wartości zysku wynikających z inwestycji w obligacje antyinflacyjne, należy w pierwszej kolejności naliczyć stałe oprocentowanie od 100 zł, a od drugiego roku inwestycji – marżę od wyniku tego naliczenia, czyli wspomnianych 100 zł powiększonych o kwotę oprocentowania. Spójrzmy na przykład: Pan Marek kupił obligacje antyinflacyjne. Przez pierwsze 12 miesięcy inwestycji ich oprocentowanie było stałe. Po 12 miesiącach oprocentowanie zostanie obliczone na nowo na kolejny okres rozliczeniowy. Do jego wyliczenia zostanie wykorzystany odczyt inflacji podany przez Główny Urząd Statystyczny za miesiąc poprzedzający rozpoczęcie nowego okresu odsetkowego. Jeżeli więc Pan Marek kupił obligacje skarbowe w styczniu 2022 r., to oprocentowanie oparte o inflację zostanie naliczone dopiero za styczeń 2023 r. W obliczeniach uwzględniony zostanie odczyt inflacji z listopada 2022 r., podany w grudniu 2022 r. Do tego wskaźnika zostanie dodana marża i takie oprocentowanie będzie obowiązywać przez kolejnych 12 miesięcy. Pan Marek będzie mógł otrzymać pieniądze z tytułu kapitalizacji odsetek na dwa sposoby:

1. Wypłata może następować po zakończeniu każdego 12-miesięcznego okresu odsetkowego a środki będą przelewane bezpośrednio na konto bankowe Pana Marka;
2. W przypadku obligacji długoterminowych np. 10-letnich wartość odsetek będzie doliczana do całkowitej kwoty i będzie „pracować” w kolejnych latach. Całość środków będzie wypłacona Panu Markowi po zakończeniu oszczędzania.

Niezależnie od tego, który rodzaj obligacji antyinflacyjnych zostanie wybrany przez Pana Marka, wystarczy, że pomnoży on kwotę pracującego kapitału przez obowiązujący w danym okresie poziom oprocentowania, uwzględniając przy tym podatek od zysków kapitałowych aby poznać przyszły dochód w najbliższym okresie odsetkowym. W każdym kolejnym miesiącu lub roku oszczędzania schemat obliczeń wygląda tak samo. Podatek od zysków z obligacji Skarbu Państwa to tzw. podatek Belki. Jego wysokość to 19 proc. od zysków osiągniętych w momencie zakończenia inwestycji, a więc po upływie terminu określonego w warunkach emisji lub w momencie zlecenia wcześniejszego wykupu. Pan Marek nie musi jednak martwić się o samodzielne rozliczenie podatku. Zostanie on pobrany automatycznie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku lokat bankowych8.

Opłacalność inwestycji. Chcąc zainwestować w obligacje antyinflacyjne należy liczyć się z określonymi zaletami i wadami danych papierów wartościowych. Żadna inwestycja nie gwarantuje stuprocentowej ochrony przed inflacją. W takiej sytuacji jak np. hiperinflacja, czy upadek waluty, nawet tego typu obligacje się nie sprawdzą. Warto jednak podkreślić, że niektóre obligacje zachowują się inaczej od innych. Spójrzmy przykładowo na obligacje 10-letnie indeksowane inflacją EDO oraz czteroletnie indeksowane inflacją COI. Obligacje dziesięcioletnie są wyżej oprocentowane i to powoduje, że nawet gdy uwzględnimy opłatę za wcześniejsze zakończenie inwestowania to w większości przypadków EDO wypadają lepiej lub przynajmniej tak dobrze jak COI. Ponadto należy wymienić ogólne zalety obligacji antyinflacyjnych, do których należą m.in.: prostota instrumentu, niskie ryzyko oraz dostępność dla każdego; gwarancja Skarbu Państwa; przejrzystość oferty; możliwość inwestowania bez podatku poprzez IKE; możliwość wcześniejszego wykupu obligacji; możliwość ochrony przynajmniej części kapitału; podleganie dziedziczeniu. Natomiast do minusów należą: brak pełnej ochrony przed inflacją; zmienna atrakcyjność oferty; opłaty za wcześniejszy wykup obligacji; 19% podatku od zysków kapitałowych, gdy nie inwestujemy w IKE; prowadzenie sprzedaży wyłącznie przez wybrane instytucje, brak dokładnej informacji o wysokości przyszłego zysku; brak możliwości złożenia pełnomocnictwa do dysponowania obligacjami na wypadek śmierci.

▪ Podsumowanie

Pomimo tego, że dokładnego poziomu inflacji nie można przewidzieć, obligacje indeksowane inflacją stanowią nadal jedną z najbezpieczniejszych metod przechowywania oszczędności i zabezpieczenia kapitału przed spadkiem siły nabywczej pieniądza. Najlepszym momentem na zakup tego typu instrumentu jest okres, kiedy inflacja znajduje się na umiarkowanym poziomie, jednak przewidywany jest jej stopniowy wzrost.