Davos 2022 | Światowe Forum Ekonomiczne▫ 18 min czytania

Światowe Forum Ekonomiczne i szczyt w Davos zawsze sa okazją, żeby zorientować się czym aktualnie żyją światowi przywódcy, jakie są ich plany oraz przewidywania.

▪ Wprowadzenie

W ubiegłym roku poświęciliśmy odcinek Światowemu Forum Ekonomicznemu, teorii Wielkiego Resetu i tematom poruszanym na konferencji w Davos. Czas powrócić do szwajcarskiego kurortu, w którym (inaczej niż rok temu, kiedy obrady prowadzono zdalnie z powodu epidemii koronawirusa) uczestnicy ponownie spotkali się na żywo.

Tegoroczny czterodniowy szczyt odbył się między 23 a 26 maja pod hasłem: „Historia w punkcie zwrotnym – polityka rządów i strategie biznesowe”. Przed rozpoczęciem konferencji Klaus Schwab, założyciel Światowego Forum Ekonomicznego, zwięźle przedstawił najważniejsze tematy:

Tegoroczne Światowe Forum Ekonomiczne w Davos będzie najbardziej aktualne i doniosłe od czasu założenia Forum ponad pięćdziesiąt lat temu. […] Powrót wojny, epidemie i kryzys klimatyczny – wszystkie te destrukcyjne siły wyhamowały globalne ożywienie. Te kwestie muszą zostać poruszone w Davos. Zwłaszcza światowy kryzys żywnościowy wymaga naszej natychmiastowej uwagi1.

Powrót wojny dotyczy oczywiście inwazji sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej na Ukrainę; epidemie odnoszą się w do rozprzestrzenienia wirusa Covid-19, a kryzys klimatyczny to temat podnoszony od lat.

▪ Wojna na Ukrainie, kryzys żywnościowy i przyszłość globalizacji – dzień pierwszy szczytu

Przed szczytem podjęto istotną decyzję: wykluczono przedstawicieli Federacji Rosyjskiej z udziału w konferencji na znak sprzeciwu wobec inwazji wojsk Władimira Putina na Ukrainę. Klaus Schwab zapewnił, że Forum w Davos w pełni popiera Ukrainę i jej mieszkańców. Dodał, że „rosyjska agresja będzie w przyszłości opisywana jako złamanie powojennego, postzimnowojennego porządku”2.

Pierwszego dnia konferencji przemawiał prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który zdalnie połączył się z uczestnikami szczytu. Po podziękowaniu za międzynarodowe wsparcie udzielone jego ojczyźnie przedstawił wizję podźwignięcia Ukrainy po wojnie. Koszty odbudowy oszacował na około pięćset miliardów dolarów, a jako jeden z instrumentów służących finansowaniu odnowy kraju zaproponował utworzenie specjalnego funduszu zasilanego pieniędzmi z zajętych lub zamrożonych rosyjskich aktywów3.

Kolejny tematem była przyszłość globalizacji: czy procesy integracji międzynarodowych rynków i ogólnoświatowy swobodny przepływ dóbr i usług wytrzymają mimo wojen i załamania łańcuchów dostaw w ostatnich latach – czy ulegną spowolnieniu – czy może nastąpi odwrotny proces i czeka nas deglobalizacja? Były premier Finlandii Alexander Stubb przewidywał gruntowne zmiany w przyszłych porozumieniach gospodarczych: według niego staną się znacznie bardziej elastyczne oraz (co ważniejsze) regionalne i ograniczone do mniejszych obszarów. Wtórował mu prezes Procter & Gamble International Operations na Europę Loic Tassel, zdaniem którego czeka nas trend znaczącej regionalizacji łańcuchów dostaw, a w przypadku jego własnej grupy kapitałowej ponad 90 procent towarów przeznaczonych na rynek europejski zostanie wyprodukowanych w Europie. Dyrektor zarządzająca Międzynarodowego Funduszu Walutowego Kristalina Georgieva wystąpiła w obronie idei międzynarodowego handlu, choć przyznała, że światowa gospodarka stoi jej zdaniem wobec „największego wyzwania od czasów drugiej wojny światowej”4.

Wielu uczestników Forum, w tym wicekanclerz i minister gospodarki Niemiec Robert Habeck i dyrektor naczelna City Jane Fraser, odmalowało pesymistyczny obraz przyszłości gospodarczej świata. Habeck zapowiedział globalną recesję, która zachwieje stabilnością światowej gospodarki, a zdaniem Fraser recesja czeka Europę, podczas gdy resztę świata czeka spowolnienie gospodarcze5.

Ważnym tematem pierwszego dnia był globalny kryzys żywnościowy, ponieważ wojny i skutki epidemii Covid-19 spowodowały gwałtowny wzrost cen żywności i energii. W trakcie panelu Averting a Global Food Crisis postawiono ponurą tezę: świat może czekać najcięższy kryzys żywnościowy od dziesięcioleci. Uczestnicy kolejnej dyskusji, czyli Blue Foods for a Sustainable Future, przedstawiali jedną z możliwości złagodzenia kryzysu: postawienie na tak zwaną „niebieską żywność”, czyli żywność możliwą do wyprodukowania z zasobów mórz, rzek i jezior. Wskazano na potencjał korzystania z zasobów wód w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych6.

▪ Energia, klimat i… podatki – dzień drugi szczytu

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg w swoim wystąpieniu ostrzegał przed zagrożeniem ze strony zarówno Rosji, jak i Chin. Wspominał o konieczności „ochrony wartości” i przeciwstawił takie działania patrzeniu jedynie na „zysk”:

Wolność jest ważniejsza niż wolny handel, a ochrona wartości jest ważniejsza niż zysk7.

Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej, podkreślała tragiczne skutki wojny na Ukrainie, gdzie utknęło około 20 milionów ton pszenicy, a działania wojsk rosyjskich takie jak konfiskata zapasów i maszyn rolniczych albo niszczenie magazynów zboża przyrównała do najczarniejszych kart z historii lat trzydziestych ubiegłego wieku. Zdaniem von der Leyen:

Ukraina musi wygrać tę wojnę. A agresja Putina musi być strategiczną porażką8.

Przewodnicząca powiedziała o propozycji Komisji Europejskiej: wsparcie powojennej odbudowy Ukrainy kwotą 10 miliardów dolarów; byłby to największy w historii pakiet dla państwa trzeciego.

Drugi dzień poświęcono również tematowi energetyki – i kryzysu klimatycznego. Zdaniem dyrektora wykonawczego Międzynarodowej Agencji Energetycznej Fatiha Birola mamy do czynienia z pierwszym globalnym kryzysem energetycznym. Z kolei wysłannik prezydenta USA ds. klimatu John Kerry przestrzegał przed wykorzystywaniem obecnego kryzysu jako „wymówki” służącej powrotowi do większego korzystania z paliw kopalnych. Według Kerry’ego należy działać w odwrotnym kierunku: przyspieszyć inwestycje w technologię energii odnawialnych, aby czym prędzej wdrożyć postanowienia porozumienia paryskiego9.

Bill Gates wypowiadał się na temat możliwości przyszłych pandemii. Gates ponownie naciskał na konieczność stworzenia globalnych struktur, które będą w stanie wykrywać i reagować na wszelkie epidemiologiczne zagrożenia. Wtórowała mu przewodnicząca Partnerstwa WHO na rzecz Zdrowia Matki, Noworodka i Dziecka Helen M. Clark – jej zdaniem państwa zaniedbują koordynację działań i opóźniają antyepidemiczne zmiany w swojej polityce, odkąd epidemia Covid-19 zaczęła być w odwrocie10.

Sekretarz generalny Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Mathias Cormann w czasie panelu A Reimagined Global Tax System mówił o założeniach międzynarodowego porozumienia dotyczącego opodatkowania korporacji – oraz o trudnościach we wdrożeniu w życie jego zasad. Podstawowym założeniem OECD przy tworzeniu zrębów projektu było przekonanie o szkodliwości (sic!) dotychczasowej konkurencji podatkowej w odniesieniu do osób prawnych. Proponowanym rozwiązaniem miałaby być modernizacja systemów podatkowych na światową skalę oparta na dwóch filarach:

Po pierwsze część zysków korporacji międzynarodowych musi być opodatkowana w miejscu, gdzie towary lub usługi firmy są wykorzystywane lub konsumowane. Po drugie ma zostać wprowadzony globalny minimalny podatek od osób prawnych w wysokości 15 procent, który ma ograniczać konkurencję między krajami w zakresie stawek podatkowych oraz zniechęcać firmy do przenoszenia zysków za granicę11.

▪ Wzrost niepewności, wolny handel i dekarbonizacja – dzień trzeci szczytu

Trzeciego dnia szczytu w czasie konferencji What Next for the Global Growth? podniesiono temat znaczącego wzrostu poziomu niepewności w światowej gospodarce. Rosnące koszty utrzymania i stale wzrastająca inflacja powodują, że – zwłaszcza w krajach rozwijających się – wzrost gospodarczy ma być o około 5 procent niższy niż przed epidemią Covid-19, przewidywała pierwsza zastępczyni dyrektor zarządzającej MFW Gita Gopinath12.

Ponownie pojawił się temat globalnego kryzysu żywnościowego – i doprowadził do starcia opinii na temat wolnego handlu oraz implementowania embarg. Ngozi Okonjo-Iweala, dyrektor generalna Światowej Organizacji Handlu (WTO), przestrzegała przed krótkowzrocznymi próbami zwalczania skutków tego kryzysu przez wprowadzanie zakazów eksportu żywności zagranicę. Jednym z krajów, które uciekły się do takiego rozwiązania, są Indie – a Minister ds. handlu Indii Piyush Goyal bronił zasadności tej decyzji. Jego zdaniem kraj przeznaczał do niedawna zbyt wiele z nadwyżki pszenicy na eksport, a kiedy ostatnio nawiedziła go niszczycielska susza, to takie działania okazywały się zgubne w skutkach dla lokalnych społeczności. Według niego bez wprowadzenia zakazu eksportu byłoby zagrożone bezpieczeństwo żywnościowe Indii13.

Firma farmaceutyczna Pfizer ogłosiła, że będzie dostarczać leki i szczepionki chronione patentami do czterdziestu pięciu krajów o niskich dochodach – na zasadzie non-profit. Dotychczas Pfizer zarobił niemal 37 miliardów dolarów w 2021 roku dzięki szczepionce przeciw Covid-19 swojej produkcji14.

Kolejne firmy ogłosiły, że dołączają do inicjatywy First Movers, czyli działań na rzecz dekarbonizacji świata – zobowiązały się do tego między innymi Ford, Microsoft czy Fedex. John Kerry ma nadzieję na skierowanie jak największej liczby przedsiębiorstw w kierunku, który określił jako „głęboką dekarbonizację”15.

▪ Przyszła polityka Niemiec i wyzwania nowego „metaświata” – dzień czwarty szczytu

Czwarty dzień konferencji zdominowało wystąpienie kanclerza Niemiec Olafa Scholza, który potępił rosyjską agresję na Ukrainie i zadeklarował rychłe uniezależnienie się Niemiec od dostaw ropy z Rosji16.

Ostatnim z tematów była przyszłość wirtualnej rzeczywistości oraz tak zwanego „metaświata”: „płynnej integracji świata cyfrowego i fizycznego”, jak nazwała to zjawisko dyrektor generalna Magic Leap Peggy Johnson. Szczególne miejsce zajęła problematyka zagrożeń i niebezpieczeństw przyszłego metaświata. Minister ds. sztucznej inteligencji i gospodarki cyfrowej Zjednoczonych Emiratów Arabskich Omar Sultan Al-Olama podkreślał trudności w kontrolowaniu i regulowaniu przestrzeni cyfrowej wynikające między innymi z różnorodności systemów prawnych w różnych krajach. Jego zdaniem niezbędny będzie ponadpaństwowy organ regulacyjny, taki jak dzisiejsze ONZ, którego zadaniem będzie monitorowanie bezpieczeństwa cyberprzestrzeni17.

▪ Podsumowanie

Wyciągnięcie wniosków z rozmów na tegorocznym szczycie w Davos wymaga – jak to zwykle bywa w przypadku podobnych konferencji – dokonania „przesiewu” ogromnej ilości pustych haseł i frazesów, aby dotrzeć do esencji tego, co proponują uczestnicy spotkania. Choć może to przypominać szukanie igły w stogu siania, kilka rzeczy widać wyraźnie:

1. Wykluczenie przedstawicieli Federacji Rosyjskiej z konferencji oznacza wspólne stanowisko większości występujących stron w sprawie inwazji na Ukrainę.
2. Wojna, epidemia, kryzys żywnościowy i kryzys klimatyczny były głównymi tematami zajmującymi uczestników szczytu.
3. Wsparcie Ukrainy w procesie powojennej odbudowy będzie ogromnie kosztownym przedsięwzięciem dla krajów Europy.
4. Wydarzenia ostatnich kilku lat, w szczególności okres lockdownów i przerwanie łańcuchów dostaw w czasie epidemii Covid-19, mocno naruszyły entuzjazm i optymizm światowych liderów w temacie gospodarczej globalizacji…
5. … ale, jednocześnie, wzmocniły ich przekonanie co do konieczności postawienia na globalizm w polityce i stworzenia politycznych ponadnarodowych instytucji kontrolujących wiele dziedzin życia: od projektu ogólnoświatowego opodatkowania korporacji przedstawianego przez OECD przez pomysł zbudowania globalnych struktur przeciwdziałania przyszłym pandemiom aż po ciało regulujące i kontrolujące działania w wirtualnej rzeczywistości i w tak zwanym „metaświecie”.

Jaka część z pomysłów, projektów i przewidywań uczestników szczytu Światowego Forum Ekonomicznego znajdzie przełożenie na rzeczywistość – może nam pokazać tylko czas.

Portale cytowane w scenariuszu:
1. Obserwatorfinansowy.pl
2. Money.pl
3. Bankier.pl
4. Dw.com („Deutsche Welle”)