Rynek finansowy▫ 6 min czytania

Dzisiejszy odcinek stanowi wstęp do naszej nowej serii o finansach. Pierwszym zagadnieniem, którym się zajmiemy będzie ogólne spojrzenie na rynek finansowy.

Rynek finansowy jest to całokształt wszystkich finansowych transakcji. Na rynku finansowym przedmiotem obrotu są różnego rodzaju instrumenty finansowe.

Według ustawy o rachunkowości, instrumentem finansowym jest kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron, a u drugiej strony powstanie zobowiązania finansowego (np. z tytułu emisji obligacji, zaciągnięcia kredytu) albo instrumentu kapitałowego (akcje, udziały).

Są nimi wszelkiej maści instytucje finansowe, takie jak banki komercyjne i inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, domy maklerskie czy fundusze inwestycyjne, ale też rządy emitujące obligacje, przedsiębiorstwa emitujące obligacje i akcje oraz indywidualni inwestorzy.

W zależności od tego jakimi instrumentami finansowymi się obraca, można podzielić ten rynek na kilka segmentów. Przejdźmy się zatem po rynku finansowym.

Na początku trafiamy na rynek depozytowo-kredytowy – tu mamy z jednej strony depozyty i lokaty, a z drugiej pożyczki i kredyty.

Następnie przechodzimy do rynku pieniężnego – tu obraca się krótkoterminowymi instrumentami finansowymi o terminie zapadalności do 1 roku. Z racji tej specyfiki, są to głównie instrumenty dłużne, takie jak bony skarbowe, bony pieniężne czy krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw.

Idąc dalej, natrafimy na rynek kapitałowy, na którym obraca się średnio i długoterminowymi instrumentami finansowymi, takimi jak akcje i obligacje. Tak, to tu znajduje się giełda.

Kolejnym segmentem jest rynek walutowy i myślę, że nie nikt nie będzie zaskoczony, gdy powiem, że tu przedmiotem transakcji są waluty oraz oparte na nich instrumenty pochodne takie jak swapy walutowe lub opcje walutowe.

Ostatnim punktem wycieczki będzie rynek instrumentów pochodnych – inaczej derywatów. Nazwa derywatów wzięła się od angielskiego „to derive” czyli pochodzić, wywodzić się. Nie bez powodu tak je nazwano, ponieważ wartość derywatów pochodzi od wartości instrumentu bazowego, na których są oparte. Są to, na przykład, kontrakty terminowe, opcje czy swapy.

Dziś nie będziemy dokładnie omawiać poszczególnych segmentów – zrobimy to w kolejnych odcinkach.

Można tu zacząć od pytania: po co istnieje jakikolwiek rynek? Po to, by łączyć osoby chcące  kupić jakieś dobra lub usługi, z osobami, chcącymi je sprzedać. Nie inaczej jest z rynkiem finansowym. Łączy on ludzi, którzy chcą kupić najróżniejsze instrumenty finansowe, z tymi, którzy chcą je sprzedać.

Bardzo ważną funkcją rynku finansowego jest mobilizacja kapitału, czyli łączenie ludzi mających zasoby finansowe, z osobami czy instytucjami, które tych zasobów potrzebują. A jeszcze prościej – łączy ludzi, którzy mają pieniądze, ale nie mają pomysłu, z osobami, które mają pomysł, ale nie mają wystarczającej ilości pieniędzy. W ten sposób oszczędności stają się inwestycjami, a jak już wiele razy mówiliśmy przy różnych okazjach, oszczędności i inwestycje są główną przyczyną wzrostu gospodarczego i tworzenia bogactwa. Przypomnę tu pewną kwestię z pierwszego naszego filmu – „Bogactwo powstaje przez wyrzeczenie i podjęcie ryzyka”. Wyrzeczeniem są oszczędności, a inwestycja – podjęciem ryzyka. Na rynku finansowym przedsiębiorcy i instytucje mogą pozyskiwać kapitał zarówno na inwestycje jak i pokrywać bieżące braki płynności.

Kolejną funkcją jest właściwa alokacja kapitału, czyli skierowanie kapitału w miejsce, gdzie będzie on wykorzystany najbardziej produktywnie. Tę poprawną alokację umożliwia system cen. Tu warto wspomnieć, że ceny na rynku nie są ustalane, są odkrywane w wyniku wymiany poprzez zderzenie popytu z podażą. Rynek w ciągły sposób odkrywa ceny, które podlegają ciągłym fluktuacjom. Stale szuka ceny równowagi przy zmieniającym się, w wyniku pojawiania się nowych informacji i zmiennych warunków, popycie i podaży. Oczywiście, mechanizm odkrywania cen dobrze spełnia swoją funkcję tylko wtedy, gdy nie ma zewnętrznych ingerencji w ceny. Wolny system cen umożliwia inwestorom przeprowadzanie poprawnej kalkulacji ekonomicznej, a zatem dostarcza informacji o opłacalności danej inwestycji.

Inna funkcja rynku to ograniczanie i dywersyfikacja ryzyka. Na przykład w odróżnieniu od sytuacji, w której inwestor pożyczyłby wszystkie swoje pieniądze jednej firmie, bank poprzez zbieranie depozytów od wielu uczestników rynku oraz udzielanie pożyczek wielu różnym podmiotom, rozkłada ryzyko na dużo większą ilość osób. Również indywidualny inwestor, mający dostęp do rynku finansowego, może w łatwy sposób rozłożyć swoje ryzyko dywersyfikując swój portfel, poprzez lokowanie kapitału na kilka różnych sposobów. Firmy mogą też, na przykład, zabezpieczać się przed ryzykiem zmiany cen surowców, wykorzystywanych w produkcji, poprzez zakup kontraktów terminowych.

Ostatnią funkcją, o której warto wspomnieć jest zwiększanie efektywności transakcji, co powoduje ograniczanie kosztów. Dzięki różnym systemom transakcyjnym wymiana jest błyskawiczna i efektywna, a uczestnicy nie muszą się nawzajem szukać. Oszczędza to zarówno czas jak i pieniądze.