2 najbogatsze państwa świata▫ 17 min czytania

Czemu zawdzięczają swój sukces?

▪ Wprowadzenie

Wstęp Jako miarę dobrobytu powszechnie używa się PKB per capita, czyli PKB w przeliczeniu na osobę. W 2021 roku jako kraje o najwyższym poziomie PKB per capita uznano: Luksemburg, Irlandię i Szwajcarię. Należy jednak pamiętać, że PKB per capita nie pokazuje rzeczywistego podziału wytworzonego dochodu (liczony jest dla przeciętnego obywatela danego kraju). Na poziom życia wpływa zdecydowanie więcej czynników niż sama wielkość produkcji i tempo jej przyrostu. Mając to na uwadze w dzisiejszym odcinku przeanalizujemy co wpływa na atrakcyjność gospodarczą wybranych dwóch państw – Szwajcarii i Luksemburga.

▪ Gospodarka Szwajcarii

Jednym z najbogatszych i najlepiej rozwiniętych krajów świata jest Szwajcaria. Do przyczyn bogactwa Szwajcarii należy jej gospodarcza i polityczna stabilność. Szwajcaria to kraj szczycący się neutralnością1, którego PKB na mieszkańca należy do grupy najwyższych na świecie. W 2021 roku wyniósł 86,602 dolarów na osobę2. Inflacja w Szwajcarii wynosi 1,9 proc., podczas gdy w strefie euro jest to 5,9 proc. w USA zaś 7,9 proc3. Szwajcaria cieszy się statusem kraju „wolnego gospodarczo” nieprzerwanie od 2010 roku. Otwartość na zagraniczny biznes i inwestycje stymulują dynamiczną i odporną na kryzysy gospodarkę Szwajcarii. W rankingu wolności gospodarczej 2022, tj. według Index of Economic Freedom – Szwajcaria zajęła drugie miejsce na świecie. Jest to miernik odzwierciedlający restrykcyjność przepisów oraz zakres stosowania przymusu przez aparat władzy w sferze gospodarki w różnych państwach świata, publikowany przez The Wall Street Journal i Heritage Foundation4. Szwajcaria to kraj o niskim poziomie bezrobocia. W styczniu 2022 roku stopa bezrobocia wyniosła 2,40 proc., co uplasowało ją na trzecim miejscu na świecie państw z najniższym poziomem bezrobocia5. Ocena poziomu korupcji jest również pozytywna. W rankingu dotyczącym percepcji korupcji w 2021 roku, Szwajcaria uzyskała wynik 846, co uplasowało ją na siódmym miejscu na świecie7. Co jeszcze poza przedstawionymi danymi statystycznymi, wskazującymi aktualny stan gospodarki Szwajcarii świadczy o jej atrakcyjności gospodarczej?

Autonomia kantonalna i konkurencja podatkowa Szwajcaria składa się z 26 kantonów, czyli różnorodnych regionów o dużej samodzielności i uprawnieniach w polityce podatkowej, oświatowej, prawnej i gospodarczej. Rząd tworzy jedynie siedmiu ministrów, którzy są delegowani przez cztery największe partie parlamentarne, reprezentujące różnorodne, nierzadko sprzeczne programy polityczne8. Z autonomią kantonalną wiąże się atrakcyjny system podatkowy. Odzwierciedla ona różne priorytety polityczne rządów kantonalnych, różne preferencje rezydentów oraz uznanie, że konkurencja podatkowa odgrywa pozytywną rolę w utrzymaniu pod kontrolą stawek podatkowych i wydatków publicznych. O obciążeniach podatkowych i wydatkach publicznych w każdym kantonie decydują wyborcy, parlament i rząd. Konkurencja podatkowa na małą skalę umożliwia porównywanie wydajności rządu. Mieszkańcy mogą ocenić wyniki polityki w ich jurysdykcji w porównaniu do innych. Bliskość struktur politycznych pozwala również na większą obywatelską kontrolę, a konkurencja podatkowa poprawia jakość podejmowanych decyzji politycznych. Dzięki istnieniu konkurencji podatkowej, jednostki i przedsiębiorstwa mogą swobodnie wybierać swoją lokację a administracja i politycy zmuszeni są do oferowania atrakcyjnego stosunku jakości usług publicznych do najniższego możliwego obciążenia podatkowego9. Kanton Zug oferuje zagranicznym inwestorom najniższe obciążenia fiskalne w Szwajcarii. Dzięki swoim liberalnym reformom odniósł olbrzymi sukces. Co ciekawe, od 2021 r. podatki i opłaty administracyjne w kantonie mogą być płacone za pomocą kryptowalut Bitcoin oraz Ether. Dodatkowo, aby przyciągnąć inwestorów, Kanton Zug oferuje startupom z branży kryptowalut stawkę podatkową w wysokości 12%10.

Wysoko rozwinięty sektor usług Struktura dochodu narodowego Szwajcarii jest następująca: usługi – 73,7%, przemysł – 25,6%, rolnictwo – 0,7%. Główne obszary gospodarki obejmują mikrotechnologię, technologię zaawansowaną, biotechnologię, farmaceutykę, jak również bankowość i ubezpieczenia. Sektor usług zatrudnia największą liczbę ludzi. Większość osób pracujących w Szwajcarii jest zatrudniona w małych i średnich przedsiębiorstwach, które odgrywają bardzo ważną rolę w gospodarce Szwajcarii11.

Rozwinięta infrastruktura bankowa Gospodarka Szwajcarii jest uzależniona od eksportu i sektora bankowo-ubezpieczeniowego. United Bank of Switzerland (UBS) jest wiodącym bankiem w Szwajcarii. Jest to największy i jeden z najlepszych banków w Szwajcarii. Bank jest obecny w prawie wszystkich głównych centrach finansowych na całym świecie. Szwajcarski system bankowy administruje ponad połową światowych depozytów prywatnych, dzięki specyficznie praktykowanej tajemnicy bankowej (wykroczenia podatkowe są traktowane tylko jako delikt administracyjny a nie kryminalny). Warto podkreślić, że Szwajcaria stopniowo zwiększa zakres wymiany informacji międzybankowej i ogranicza swobodę napływu nieopodatkowanych pieniędzy12.

Innowacyjność i edukacja Szwajcaria z roku na rok podnosi swój poziom innowacyjności w odniesieniu do wszystkich kategorii, zapewniając niezwykle stabilne otoczenie polityczne i biznesowe. W rankingu Global Innovation Index 2021, Szwajcaria zajmuje pierwsze miejsce13. Gospodarka Szwajcarii oparta jest na wysoko wykwalifikowanej sile roboczej. Jest to kraj, który przyciąga najzdolniejszych ludzi z całego świata, ma jedne z najbardziej szanowanych uniwersytetów w Europie. Ich dwie najlepsze instytucje (EPFL i ETH Zurich14) stale znajdują się w pierwszej dwudziestce w kilku światowych rankingach uniwersyteckich15.

▪ Gospodarka Szwajcarii

Kolejnym państwem, które cechuje stabilność gospodarcza i polityczna jest Luksemburg. Mimo niewielkiej powierzchni i populacji Luksemburg jest jednym z najbogatszych państw na świecie pod względem wielkości PKB per capita. Kraj ten odnotowuje stały wzrost PKB per capita. W 2021 roku wyniósł on aż 136,606 dolarów na osobę16. Inflacja w Luksemburgu kształtuje się na wyższym poziomie niż w Szwajcarii i wynosi 6,1 proc. w 2022 roku17. W rankingu wolności gospodarczej 2022, tj. według Index of Economic Freedom – Luksemburg zajął czwarte miejsce na świecie18. W kwietniu 2022 roku stopa bezrobocia w Luksemburgu wyniosła 4,7 proc., co uplasowało kraj na dziesiątym miejscu według przyjętej kolejności państw o najniższej stopie bezrobocia w krajach Unii Europejskiej19. W rankingu dotyczącym percepcji korupcji w 2021 roku, Luksemburg uzyskał wynik 81, co uplasowało go na dziewiątym miejscu na świecie20. Co jeszcze poza przedstawionymi danymi statystycznymi, wskazującymi aktualny stan gospodarki Luksemburgu świadczy o jego atrakcyjności gospodarczej?

Centrum finansowe świata i konkurencyjny system podatkowy Wielkie Księstwo Luksemburgu, które jest umiejscowione w samym sercu Europy to europejskie centrum funduszy inwestycyjnych i zarządzania majątkiem. Jest ono również ważnym ośrodkiem finansowym, jak i jednym z ważniejszych graczy na rynkach ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych. Luksemburskie firmy ubezpieczeniowe specjalizują się w ubezpieczeniach na życie powiązanych z funduszami inwestycyjnymi. W Luksemburgu działalność bankową prowadzą prawie wszystkie banki globalne świata. Znaczenie finansowe tego państwa leży w wysoce konkurencyjnym luksemburskim systemie podatkowym. Podstawowa stawka VAT wynosi 15 proc. i jak zauważa G. Śleszyńska prawdopodobnie byłaby jeszcze niższa, gdyby unijne przepisy nie narzucały tego minimum. Spółki zarejestrowane w Luksemburgu odprowadzają tytułem podatku maksymalnie 24,94 proc. przychodów, w tym 17-proc. podatek od osób prawnych, gminny podatek od działalności gospodarczej w wysokości 6,75 proc. oraz 1,19-proc. składkę na fundusz zatrudnienia21.

Wysoko rozwinięty sektor usług i handel zagraniczny Do najważniejszych sektorów luksemburskiej gospodarki w 2020 r. należały: działalność finansowa i ubezpieczeniowa (25,1%), handel hurtowy i detaliczny, transport, usługi związane z zakwaterowaniem i usługi gastronomiczne (14,9%), administracja publiczna, obrona, edukacja, opieka zdrowotna i pomoc społeczna (17,5%). Ponadto, warto zaznaczyć, że Luksemburg zawsze odgrywał pionierską rolę w europejskim sektorze medialnym. Tutaj narodziły się i nadal rozwijają swoją działalność dwa giganty mediów i komunikacji: RTL Group oraz SES. Wokół tych dwóch filarów powstały stopniowo liczne inne przedsiębiorstwa prowadzące działalność w dziedzinach powiązanych z mediami oraz technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Handel z innymi krajami UE stanowi 80% luksemburskiego eksportu (28% do Niemiec, 16% do Francji i 12% do Belgii). Eksport do Stanów Zjednoczonych i do Wielkiej Brytanii wynosi po 3% Jeśli chodzi o import, 89% pochodzi z państw członkowskich UE (34% z Belgii, 27% z Niemiec i 11% z Francji). Import ze Stanów Zjednoczonych wynosi 3%, a z Japonii – 2%22.

Innowacyjność i edukacja

Za jeden z czynników warunkujących podnoszenie zdolności innowacyjnej krajowej gospodarki Luksemburga uważa się dbanie o dynamizm środowiska naukowego. Kraj ten może pochwalić się jednym z najwyższych poziomów koncentracji publicznych i prywatnych placówek badawczych w Europie. Jeśli chodzi o szkolnictwo wyższe, na Uniwersytecie Luksemburskim studiują ludzie z blisko 120 krajów, co oznacza, że jest to jeden z najbardziej międzynarodowych ośrodków akademickich w Europie. Do światowych innowacji opracowanych w Luksemburgu można zaliczyć m.in.: tworzywo podłogowe w wagonach kolejowych, wieżę Burj Khalifa – wkład Luksemburga w stworzenie najwyższej wieży na świecie, Freedom Tower – opartą na stalowych gigantycznych profilach produkowanych w Luksemburgu, pionierów satelitarnych z Luksemburga, pierwszą stację polarną o zerowej emisji substancji szkodliwych dla środowiska, czy też innowacyjne technologie dla produkcji opon23.

Kompleksowy i wydajny system zabezpieczenia społecznego

System zabezpieczenia społecznego w Luksemburgu nie przyczyną bogactwa. Jest jednak przykładem efektywnego wydatkowania owego bogactwa. W 2020 r. Luksemburg przeznaczył na wydatki socjalne równowartość 20,6% PKB. W krajach Unii Europejskiej najwięcej na wydatki socjalne przeznacza Francja, tj. 27,3 %PKB a najmniej Irlandia, tj. 10,2%. Średnia krajów Unii Europejskiej to 22% PKB. Luksemburg jest nieznacznie poniżej tej średniej. Zatem nie chodzi nawet o to, że Luksemburg wydaje mniej niż inni na pomoc społeczną, ale że wydaje mądrze. System zabezpieczenia społecznego Luksemburgu uznawany jest za bardzo wydajny dzięki odpowiedniej koordynacji. W obszarze ochrony socjalnej funkcjonują instytucje niezależne finansowo i zarządzane przez partnerów społecznych. Pracodawcy i pracownicy są reprezentowani w takim samym stopniu. Reprezentowane są również różne grupy osób prowadzących działalność na własny rachunek. Instytucje podlegają ustawowemu nadzorowi sprawowanemu przez inspekcję generalną zabezpieczenia społecznego, jak również kontroli hierarchicznej sprawowanej przez właściwego ministra.

Wysoki poziom PKB per capita jest czynnikiem ułatwiającym finansowanie m.in. systemu emerytalnego. W Luksemburgu występują względnie wysokie koszty pracy, które przekładają się na wysokie świadczenia emerytalne i rentowe. System emerytalny w Luksemburgu jest sprawnym rozwiązaniem, które zabezpiecza na bardzo wysokim poziomie potrzeby finansowe ludzi starszych.

Na wysokim poziomie prowadzona jest prorodzinna polityka fiskalna obejmująca różnego rodzaju dodatki rodzinne, takie jak zasiłek z tytułu urodzenia dziecka, urlop macierzyński i ojcowski, urlop adopcyjny i urlop rodzicielski; pomoc finansowa w zakresie opieki nad dziećmi; pomoc na edukację, itd.

Opieka zdrowotna, która zapewnia podstawową opiekę medyczną jest również na wysokim poziomie24.

▪ Podsumowanie

Podsumowując, można stwierdzić, że Szwajcaria i Luksemburg uczyniły swoją przewagę konkurencyjną z przyjaznego klimatu dla biznesu. Chcą przyciągnąć jak największą liczbę jakościowych miejsc pracy, dlatego też starają się konkurować niskimi podatkami i efektywnymi wydatkami budżetowymi. Siłą w tych krajach jest także sama oświata i wysoki poziom innowacyjności.